تفاوت مادربردها motherboard در چیست؟
اگر اهل خریدن کامپیوترهای اسمبل شده توسط کارخانه هستید احتمالاً زیاد با مادربردها و تفاوت‌های آن‌ها آشنا نیستید. چون یک محصول آماده را خریداری می‌کنید؛ اگر هم دوست دارید کامپیوترهای شخصی اسمبل شده به‌صورت دستی داشته باشید، دانستن تفاوت مادربردها برای شما ضروری است. درهرحال مطالعه این مقاله، تفاوت انواع مادربردها را به لحاظ ساختاری به‌خوبی نشان خواهد داد، پس لطفاً تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
محتوا
تفاوت در پلتفرم
مادربردهای امروزی را می‌توان برحسب مدل پردازنده به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول مادربردهایی هستند که از پردازنده‌های اینتل بهره می‌برند و دسته دوم مادربردهای متناسب با پردازنده‌های AMD هستند. کسانی که از قدرت و عملکرد محصولات شرکت اینتل رضایت دارند، معمولاً به سراغ مادربردهای دسته اول می‌روند؛ اما کسانی که پردازش‌های گرافیکی پردازنده برایشان اهمیت دارد، اصولاً مشتری دسته دوم هستند. این تفکر شاید درست نباشد اما به هر حال تفکر رایجی است و در بازار کشورمان ایران، معمولاً مادربردهایی که از پردازنده‌های اینتل استفاده می‌کنند، طرفداران بیشتری دارند، اما خوشبختانه امروزه مادربردهای AMD هم جای خود را در بازار بازکرده‌اند.
تفاوت در سوکت پردازنده cpu
بعدازاین که برند پردازنده‌ی مدنظر را انتخاب کردید، نوبت به انتخاب خود پردازنده می‌رسد.پردازنده هر کامپیوتر به عنوان مغز آن شناخته می‌شود و انجام عملیات محاسباتی و منطقی را برعهده دارد. این واحد با حافظه رم در ارتباط است و داده‌ها را از آن دریافت می‌کند. پس از انجام عملیات پردازش هم، نتیجه نهایی یا همان اطلاعات را به واحد رم باز می‌گرداند تا برای خروجی ها ارسال شود. پردازنده‌های مختلف به لحاظ تعداد پین‌ها و ابعادی که دارند ممکن است مناسب هر مادربردی نباشند. هر مادربرد بر اساس سوکتی که بر روی آن تعبیه‌شده است، می‌تواند پذیرای تعدادی از پردازنده‌ها باشد. به‌عنوان مثال مادربرد Asus ROG Maximus XII Extreme از پردازنده‌هایی که به سوکت Intel LGA 1200 متصل می‌شوند، پشتیبانی می‌کند پس به‌عنوان مثال می‌توان گفت پردازنده Intel Core i7-6700K را نمی‌توان بر روی مادربرد Asus ROG Maximus XII Extreme بکار برد؛ زیرا این پردازنده به سوکت Intel LGA 1151 متصل می‌شود.
تفاوت در اسلاتهای رم ram
حافظه رم یک حافظه بسیار مهم و کاربردی در هر دستگاه کامپیوتری است و حتما باید با پردازنده هماهنگ باشد. عدم هماهنگی بین این دو بخش می‌تواند مشکلات متعددی همانند هنگ کردن کامپیوتر را ایجاد کند. فرض کنید ظرفیت و سرعت پردازنده بسیار زیاد باشد. به گونه ای که هر داده ای را دریافت می کند بلافاصله پردازش کرده و نتیجه نهایی را منتشر کند. از طرفی حافظه رم نتواند با پردازنده هماهنگ شود و کندتر کار کند. در این صورت پردازنده مدتی بی کار خواهد ماند درحالی که حافظه رم پر شده و صفی از وظایف مختلف تشکیل شده است که همگی باید پردازش شوند. برعکس این قضیه هم می‌تواند صادق باشد. مثلا می توان در نظر گرفت که حافظه رم ظرفیت و سرعت بالایی دارد و با سرعت زیادی وظایف مختلف را تحویل پردازنده می‌دهد، اما سرعت پردازنده شدیدا کم است و مدت زمان زیادی طول می کشد که عملیات پردازش انجام شود. در این صورت بازهم سرعت سیستم افت خواهد کرد. پس بهتر است این دو واحد کاملا با هم هماهنگ باشند.
اصولاً در انتخاب مادربرد، ازلحاظ رم دستگاه باید آینده‌نگری کرد. ممکن است امروز نیازی به مقدار رم بالا نداشته باشید، اما فردا شرایط به‌گونه‌ای رقم بخورد که نیاز به داشتن کامپیوتری با رم بالاتر باشد؛ بنابراین توصیه می‌شود از مادربردهایی استفاده کنید که اسلات رم آن‌ها چهارتایی است. علاوه بر تعداد اسلات‌ها حداکثر میزان رم پشتیبانی شده توسط مادربرد هم بسیار مهم است. برخی از مادربردهای حاضر در بازار حداکثر تا 64 یا 128 گیگابایت حافظه را پشتیبانی می‌کنند. چنین مادربردهایی برای کارهای سنگین مانند تولید محتوا یا بازی‌های کامپیوتری بسیار مناسب هستند. آخرین موردی که باید به آن دقت کرد، این است که مادربرد از چه نسل‌هایی که حافظه رم پشتیبانی می‌کند. همان‌طور که می‌دانید، رم‌های موجود در بازار در حال حاضر از چهار نسل متفاوت هستند. بدیهی است مادربردی که از رم‌های نسل چهار (DDR4) پشتیبانی می‌کند عملکردی بهتر و قوی‌تر از مادربردی دارد که از رم‌های نسل سه (DDR3) پشتیبانی می‌کند.
تفاوت در اسلاتهای PCI Express x16
یکی از مهمترین دلایلی که معمولاً برای انجام کارهای سنگین به سراغ کامپیوترهای شخصی می‌رویم و نه لپ‌تاپ‌ها، کارت گرافیک آن‌ها است. هرچقدر کاری که انجام می‌دهید نیاز به پردازش گرافیکی بیشتری داشته باشد، تعداد اسلاتهای مورد نیاز برای کارت گرافیک که با عنوان PCI Express x16 از آن‌ها یاد می‌شود، باید بیشتر باشد؛ مثلاً رندر کردن یک محتوای تولیدشده توسط نرم‌افزار پریمیر یا انجام یک بازی کامپیوتری می‌تواند شما را به این نتیجه برساند که تعداد کارت گرافیک‌های شما کم است و باید ارتقا یابد. البته تنها تعداد کارت گرافیک مسئله ما نیست. وجود هیت‌سینک خوب، چند عدد فن و ورودی برق مجزا هم جزو مواردی است که باید هنگام خرید یک مادربرد به آن‌ها توجه کرد.
طبیعتا هرقدر تعداد کارت گرافیک‌های نصب شده بر روی سیستم زیاد باشد، گرمای تولید شده بیشتر خواهد بود و مادربرد باید امکاناتی برای از بین بردن این گرما داشته باشد. در غیر این صورت هم مادربرد و هم قطعات دیگر به خاطر افزایش گرما آسیب جدی خواهند دید و ممکن است دیگر نتوان از ان قطعات استفاده کرد.
تفاوت در تعداد پورت‌های موجود برای اتصال هارد hdd ssd
بر روی بعضی از مادربردها تنها یک پورت برای اتصال هارد دیسک به چشم می‌خورد، درحالی‌که ممکن است شما قصد استفاده از دو عدد هارد را داشته باشید. به‌عنوان مثال بر روی یک هارد SSD سیستم عامل خورد را نصب کنید و بر روی یک هارد معمولی فایل‌هایتان را ذخیره کنید؛ بنابراین تعداد پورت‌های مربوط به هارد دیسک‌ها که به آن‌ها پورت SATA گفته می‌شود نیز بسیار مهم است.
از هاردهای SSD هم می‌توان برای ذخیره فایل ها استفاده کرد، اما به دلایلی بهتر است برای ذخیره اطلاعات از هارد معمولی استفاده کنید. اولین دلیل این است که بر روی هاردهایی با چنین سرعت بالا، بهتر است سیستم عامل نصب شود تا بتوان بدون دغدغه از سیستم استفاده کرد. دومین و شاید مهمترین دلیل این است که به خاطر فناوری بکار گرفته شده در هاردهای SSD، قیمت تمام شده این هاردها بسیار زیادتر استف بنابراین اگر هزینه کمتری بکنید هاردی با ظرفیت کمتر خواهید داشت که بهتر است بار فایل‌های حجیم را به دوش نکشد.
تفاوت در امکانات مربوط به اتصالات شبکه
در حال حاضر مادربردهای موجود در بازار را فارغ از میزان تبادل داده در شبکه، می‌توان به سه دسته تقسیم کرد. دسته اول که شاید بیش از 70 درصد مادربردها را تشکیل می‌دهند، تنها پورت LAN دارند. دسته دوم مادربردهایی هستند که علاوه بر پورت LAN، یک کارت شبکه بی‌سیم هم دارند و به‌صورت مستقیم به شبکه وای فای وصل می‌شوند. اگر از این مادربردها استفاده کنید، دیگر نیازی به تهیه دانگل وای فای برای اتصال به شبکه به‌صورت بی‌سیم نخواهید داشت. دسته سوم مادربردهایی هستند که بیش از یک پورت LAN دارند. اینگونه مادربردها در برای مصارف خانگی استفاده زیادی دارند، اما در ادارات و محیط‌های کوچک بکار می‌روند. به‌عنوان مثال فرض کنید در یک شبکه کوچک برای راه‌اندازی یک سرور نه چندان حرفه‌ای می‌توان از اینگونه مادربردها استفاده کرده و با استفاده از قابلیت NAT در ویندوز سرور، اینترنت را با بقیه کامپیوترهای شبکه به اشتراک گذاشت.
فارغ از بحث تعداد درگاه برای اتصال به اینترنت، سرعت این درگاه‌ها هم بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال در یک سیستم گیمینگ، درگاه شبکه باید از بالاترین قدرت و سرعت ممکن برخوردار باشد. گاهی در بازی‌های آنلاین مشکلاتی به وجود می‌آید که ما اغلب فکر می‌کنیم بروز آن‌ها به خاطر سرعت اینترنت است، درحالی که شاید مشکل از اینترنت نیست و مربوط به درگاه اتصال اینترنت است. البته مثال ما شاید در ذهن گیمرهای ایرانی به خاطر وضعیت اینترنت کشور زیاد نتواند جای خود را باز کند، اما یک واقعیت است. اگر یک سیستم جدید خریداری کرده‌اید و هنگام بازی‌های آنلاین یا تماشای آنلاین فیلم با مشکل روبرو هستید و از طرفی از سرعت بالای اینترنت خود اطمینان دارید، احتمالا درگاه اینترنت مادربرد شما یا مشکل دارد یا در حالت کلی از سرعت پایینی برخوردار است. چنین مواردی قبل از خرید مادربورد حتما باید چک شوند.
تفاوت در پورت‌های پنل پشتی
تمام قطعاتی که به‌صورت اکسترنال و خارج از کیس کامپیوتر به مادربرد وصل می‌شوند، برای اتصال باید رابطی بر روی پنل پشتی مادربرد داشته باشند. معمولاً پورت‌های PS2، VGA، USB2.0 و پورت‌های مربوط به دستگاه‌های صوتی با جک 3.5 میلی‌متری بر روی تمام مادربردها وجود دارند؛ اما برخی پورت‌های دیگر هم ممکن است وجود داشته باشند. نیاز سیستم مشخص‌کننده این خواهد بود که کدام پورت‌ها بر روی مادربرد باید موجود باشند. به‌عنوان مثال برخی از مانیتورهای جدید با کابل HDMI به کیس متصل می‌شوند. طبیعی است که در این حالت مادربرد باید دارای پورت HDMI باشد تا بتوان از آن خروجی تصویر گرفت. همچنین به‌تازگی پورت‌های USB Type-C بر روی برخی مادربردها قرار داده می‌شوند که این بسیار عالی است. وجود پورت USB 3.0 هم امروزه آن‌قدر مهم شده است که برخی تولیدکنندگان تا شش پورت بر روی مادربرد قرار می‌دهند.
در حالت کلی وجود تعداد زیاد پورت‌های USB بسیار مهم است. امروزه زیاد اهمیتی ندارد که کیس‌ها دارای پورت‌های مختلف مانند جک 3.5 میلی متری صدا، PS2 و مواردی از این قبیل هستند یا نه، چون تقریبا تبدیل هر نوع پورتی به USB وجود دارد البته بهتر است هزینه اضافی برای خرید تبدیل انجام نشود، اما استفاده از تبدیل هم یک راه حل قطعی و مطمئن است.
نتیجه‌گیری
بر اساس آنچه با یکدیگر مرور کردیم، مادربردها می‌توانند تفاوت‌های بسیاری باهم داشته باشند؛ اما مهمترین چیزی تفاوت ایجاد می‌کند، نوع پلتفرم و نوع سوکت پردازنده است. بقیه مواردی که ذکر شد بیشتر در بازدهی مادربرد مؤثر هستند. این نیاز کاربر است که مشخص می‌کند کدام مادربرد برای او بازدهی و عملکرد بهتری خواهد داشت.